Conflicten op fietspaden

Header plaatje — De breedte en indeling van het fietspad zijn veelverkomende oorzaken van conflicten op het fietspad tussen fietsers onderling, maar ook tussen fietsers en andere weggebruikers.

Projectnaam

Conflicten op fietspaden

Projecteigenaar

Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Projectomgeving

Ministerie van I&M, Den Haag, Utrecht

Projectonderzoeker of -uitvoerder

TNO

Trekker Fietscommunity

Stefanie de Hair-Buijssen

Tweede contact

Fietscommunity

Trigger

Via ongevalsonderzoek naar fiets-snorfiets, fiets-fiets ongevallen en enkelvoudige fietsongevallen is de afgelopen jaren enig inzicht verkregen in de rol van gedrag op fietspaden bij verschillende typen ongevallen. Beperkingen van deze onderzoeken zijn de vaak geringe steekproefomvang en het feit dat gedragsfactoren niet geheel kunnen worden afgeleid uit de gebruikte registratieformulieren en ingevulde vragenlijsten. Om inzicht in en kennis over oorzaken van fietsongevallen te vergroten kan observatieonderzoek een zeer waardevolle aanvulling zijn.

Domeinen

(E1) Effectieve mobiliteit

Kringen

(C1) Bovenbouw

Onderzoekstypen

(R2) Toegepast wetenschappelijk
(R3) Toegepast Technisch

Samenvatting

Om inzicht en kennis over de oorzaken van fietsongevallen te vergroten is een observatieonderzoek uitgevoerd waarbij 3 stedelijke (in Utrecht en Den Haag) en 2 recreatieve (in gemeente Westland) fietspaden zijn geobserveerd in 2 fasen. In de eerste fase werd verkend door middel van camera’s die onveilig gedrag detecteerden, waarna in de tweede fase de focus meer naar fietsgedrag ging, met in ogenschouw de relatie tot verkeersveiligheid. Op basis van de bevindingen ten aanzien van de stedelijke fietspaden kan over het algemeen worden gesteld dat, hoe breder het fietspad, hoe minder het aantal (ernstige) conflicten, ondanks het feit dat een breder fietspad een hogere snelheid kan uitlokken en er meer ruimte is voor ‘spookfietsers’. Opvallend is ook dat, onafhankelijk van de breedte van het fietspad, mensen verhoudingsgewijs dezelfde positie innemen op het fietspad. Dit betekent in absolute zin dat er op kleinere (ca. 5 cm) afstand van de fietspadrand wordt gefietst op een smaller fietspad, hetgeen het risico enigszins vergroot dat men in aanraking met de trottoirband komt.

De meeste ernstige conflicten zijn geobserveerd op recreatieve fietspaden in het weekend. Op de recreatieve fietspaden zijn vooral de frontale conflicten tussen racefietsers en fietsers geëvalueerd als risicovol. Door de beperkte breedte van de recreatieve paden en de behoefte om te passeren door aanwezige snelheidsverschillen, komt men vaak op de verkeerde fietspadhelft terecht, wat gevaarlijke situaties veroorzaakt.

Op basis van de bevindingen zijn verdere aandachtspunten gedefinieerd met het oog op infrastructurele aanpassingen. Aan de hand van het huidige onderzoek kan bovendien worden geconcludeerd dat de DOCTOR methode goed toepasbaar is voor de observatie en analyse van frontale en kruisende conflicten op fietspaden. Naast de DOCTOR methode (onder andere gebaseerd om ‘time-to-collision’) hebben we een methode ontwikkeld om iets te kunnen zeggen over het aantal flankconflicten tussen (snor) fietsers en de ernst hiervan.

Uw tags

Verkeersveiligheid, conflicten, fietsongevallen, observatie, DOCTOR methode

Beschrijving

Doel en opzet

Doel van het huidige onderzoek was om door middel van cameraobservaties inzicht in het gedrag op fietspaden uit te breiden en daarbij de relatie met verkeersveiligheid te leggen. Er is specifiek gekeken naar de interactie tussen verschillende groepen fietsers op recreatieve fietspaden (duinpad), conflicten waarbij fietsers in dezelfde richting fietsen en naar de invloed van de infrastructuur op het gedrag van verschillende fietsersgroepen op drukke, stedelijke fietspaden.

Organisatie en financiering

Ministerie van I&M

Periode en beschikbaarstelling

2011-2013

Werkpakketten

TNO heeft in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu onderzoek aan de hand van conflictobservaties gedaan naar het gedrag van (snor) fietsers op fietspaden, om te kijken naar mogelijkheden ter verhoging van de fietsverkeersveiligheid. Het onderzoek bestaat uit twee fasen. Uit een verkennende fase (fase 1) is gebleken dat door middel van het observeren van fietspaden met behulp van camera’s onveilig gedrag en de aanleidingen daartoe goed in beeld gebracht kunnen worden. In 2012 is de tweede fase gestart, waarin naast drie stedelijke fietspaden (in Utrecht en Den Haag) ook twee recreatieve fietspaden (In gemeente Westland) zijn geobserveerd.

Toepassingen

Er is voor beide van de 2 fasen een onderzoeksrapport verschenen met de titels ‘Conflicten op fietspaden – fase 1’ en ‘Conflicten op fietspaden – fase 2’.

Overige

Achtergronden

Aanvullingen

Er is uitgebreid vooronderzoek gedaan met een literatuurstudie. Dit onderzoek is uitgevoerd door de Dienst Verkeer en Scheepvaart van de Rijkswaterstaat, met de focus op fiets-fiets ongevallen. Een belangrijke constatering is dat er een grote onderregistratie is in fietsongevallen als er geen motorvoertuig bij betrokken is. Toch heeft ruim driekwart van de ziekenhuisopnamen van fietsers een oorzaak die niets te maken heeft met een ongeval met gemotoriseerd verkeer.

Publicaties en referenties

‘Conflicten op fietspaden – fase 1’: http://repository.tudelft.nl/view/tno/uuid%3A3b767837-4409-4626-88bc-596429449342/

‘Conflicten op fietspaden – fase 2’: http://www.fietsberaad.nl/library/repository/bestanden/conflicten%20op%20het%20fietspad_TNO_jan2013.pdf

Betrokken maatschappelijke partijen

Ministerie van I&M, gemeenten van grote steden

Gerelateerde projecten

Vervolgonderzoek

Op basis van de toegepaste meetmethoden kan echter geen onderscheid gemaakt worden tussen de verschillende conflicten die plaatsvinden tussen fietsers in dezelfde richting. Om deze methode te valideren zou bovendien moeten worden gekeken wat de relatie is tussen de conflictanalyses en het daadwerkelijk aantal ongevallen, incidenten op een bepaalde locatie. Het systematisch observeren van gedrag en de verdere ontwikkeling van methoden om conflicten tussen fietsers in dezelfde richting nauwkeuriger te analyseren op fietspaden kan tot nieuwe inzichten leiden. Op basis hiervan kunnen maatregelen worden ontwikkeld die ervoor kunnen zorgen dat het aantal fietsongevallen wordt teruggedrongen.