Fietscommunity met Smart Cycling Futures en de Tour de Force

Zandbelt zette de fiets in het bredere plaatje van ‘Panorama Nederland’, dé toekomstschets die het College van Rijksadviseurs aanbiedt aan Rijk en samenleving. Een optimistische schets, aldus Zandbelt, ondanks de enorme en onafwendbare opgaven op het gebied van klimaat, energie, landbouw en verstedelijking. ‘Op de regionale schaal komt alles samen. Dáár moeten we oplossing daadwerkelijk in praktijk brengen. En dit is voor mensen ook een herkenbare schaal, waaraan ze hun identiteit ontlenen.’

Het realiseren van de internationale klimaatafspraken uit ‘Parijs’ is nog ver weg, maar met de fiets komen we er wel, hield Zandbelt de wetenschappers  en praktijkprofessionals voor. ‘We moeten in het verkeer van maximaal scheiden naar weer meer verbinden. Daar kan de fiets een grote rol spelen.’ Ruimtelijke kwaliteit en ‘tijd voor elkaar’ zijn daarbij voorwaarden, aldus de Rijksadviseur. Zo mag de fiets niet ‘de nieuwe auto’ worden. In Rotterdam en Utrecht werd ontwerponderzoek gedaan, waarbij onder andere gekeken werd naar snelle en aantrekkelijke fietsroutes in het gebied rond de A20 en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van de Utrechtse binnenstad. Zandbelt: ‘Het lijkt daar wel of de openbare ruimte datgene is wat er overblijft als de verkeerskundigen zijn langs geweest.’ Creatieve oplossingen zijn meer inpandig fietsparkeren, Bike as a Service en Bikepark+Walk-overstappunten. Een ander type oplossing: ‘Laten we 1 procent van het nationale zorgbudget te besteden aan een leefbare omgeving.’

Ruth Oldenziel, hoogleraar techniekgeschiedenis aan de TU Eindhoven haakte in op de ontwerpgave die Zandbelt schetste. ‘De fiets is vaak het sluitstuk. ‘Urbanisten’ en verkeerskundigen zouden meer samen moeten optrekken.’ Daar waar Zandbelt in zijn presentatie de toegevoegde waarde benoemde van de frisse blik van jonge ontwerpers, benadrukte Oldenziel dat de bestaande kennis evenzeer van grote waarde blijft. Ook was er in de zaal wat discussie over wie er langer op straat stilstaan: geparkeerde auto’s of geparkeerde fietsen. Otto van Boggelen haalde daarbij de weesfietsenproblematiek nog even naar voren.

De vier SCF-pilotsteden Amsterdam, Utrecht, Eindhoven en Zwolle legden na een korte pitch een onderzoeksvraag voor aan de aanwezige fietsprofessionals. Wim Bot, lobbyist voor de Fietsersbond had vooraf navraag gedaan bij leden uit de vier steden en gaf Zwolle mee dat er volgens de leden te weinig capaciteit is voor fietsparkeren en er een kwaliteitsverschil is tussen nieuwe en oudere fietsvoorzieningen. In Amsterdam wordt er teveel prioriteit gegeven aan OV en voetgangers. De fiets lijkt hier een te vanzelfsprekende modaliteit. Zo gaat de inrichting van 30 km-zones, evenals de uitbreiding van voetgangersgebieden, ook in parken, soms ten koste van ruimte voor de fiets. De Eindhovense Fietsersbondleden geven de stad ter overweging om tot een sociaal contract te komen met de inwoners van de verdichtende binnenstad. Utrecht ten slotte kreeg het advies om te studeren op verschillende netwerken voor verschillende soorten fietsers.

Otto van Boggelen, programmamanager Fietsberaad en Tour-de-Force-wegkapitein van het doel ‘Meer ruimte voor de fiets’, erkende dat ruimte het goud van de steden is en dat de fiets zowel een oplossing als een toenemen probleem kan zijn. ‘Willen we meer ruimte voor alle fietsers, of zien we een toekomst met maatwerkoplossingen voor verschillende soorten fietsers? ‘De’ fietser bestaat immers niet. Mogelijk is er ook teveel fietsparkeerruimte bij stations. Wat we niet willen is dat mensen die eerst te voet kwamen, nu ineens hun fiets daar gaan parkeren.’

Een korte workshop leverde diverse adviezen op voor de vier pilotsteden. Eindhoven vroeg naar de manier waarop je bewoners van een traditionele autostad tot een andere mindset over hun stad kunt krijgen. Zo’n oplossing kan niet zonder een basisgedachte over je stad. Zorg voor een goed frame, dan volgt het sturen op een gewenste mindset, vond de groep meedenkers. Zwolle wilde het fietsen graag nog meer stimuleren en werd gewezen op het wegnemen van dissatisfiers en het werken aan satisfiers. Er is in Zwolle iets minder druk op de ruimte, stelde Marcus Popkema, docent Windesheim en SCF-onderzoeker. Opvallend vond hij het voorstel om Park+Bike-overstappunten nog verder naar de randen van de stad te verplaatsen en de huidige overstappunten in te richten als Bikepark+Walk.

Amsterdam ziet zich geconfronteerd met een verschuiving van de aandacht van fietsen naar lopen. Ook hier de tip om doelgroepgericht en stadsbreed te kijken. Dus niet alleen naar de binnenstad en bijvoorbeeld ook naar vervoersarmoede. In deze workshop viel ook de mogelijkheid tot snelheidsbegrenzing van fietsers in steden en ook parkeerregulering via slimme fietssloten. Ook in de Utrechtse workshop werd gewezen op differentiatie in doelgroepbenadering. Want voor de een gelden snelheid en veiligheid als belangrijkste waarden, terwijl anderen kiezen voor comfort. Om meer inzicht te krijgen in doelgroepen, helpt het om burgers vroeg te betrekken bij verkeersmaatregelen. Ten slotte kwam ook hier de voetgangersrol in fietsverplaatsingen ter sprake.

Hugo van de Steenhoven sloot de bijeenkomst af met de mededeling dat de Fietscommunity met de Tour de Force, Platform31, CROW en de Dutch Cycling Embassy in gesprek is over de vraag hoe het uitwisselen van fietskennis(vragen) kan blijven voortgaan. De community zal dit jaar nog een of twee keer samenkomen.

Gehouden presentaties:

• Daan Zandbelt (PDF)
• Gemeente Amsterdam (PDF)
• Gemeente Eindhoven (PDF)
• Gemeente Utrecht (PDF)