Stand van zaken onderzoek
De Fietscommunity heeft het kennisdomein van fietsen in kaart gebracht. Hieronder zijn vooralsnog de belangrijkste bevindingen op een rij gezet.
Voorlopige uitkomsten
De afgelopen jaren heeft reeds veel fietsonderzoek plaatsgevonden. Onder de paraplu van o.a. Verbinding Duurzame Steden (VerDuS) is vanuit het onderzoeksprogramma Smart Urban Regions of the Future (SURF) het platform de Fietscommunity in het leven geroepen dat is gebruikt om onderzoeksprojecten te documenteren en binnen de (vak)gemeenschap te bespreken. Parallel hieraan is via SURF de afgelopen jaren het grootschalige onderzoek Smart Cycling Futures gestart. Daarnaast is op diverse universiteiten en hogescholen het fietsonderzoek opgebloeid. Verder moet hier worden vermeld dat als sinds 1984 door het Fietsberaad (het huidige CROW-Fietsberaad) onderzoek is gerubriceerd in een kennisbank. Helaas staat het onderzoek naar lopen nog in de kinderschoenen en kon daarom voorlopig nog niet aan een analyse worden onderworpen.
Onder de hoede van de Fietscommunity is thans zoveel als mogelijk het beschikbare fietsgeoriënteerde onderzoek tegen het licht gehouden om zo zwakke plekken (kennislacunes) en sterke plekken (kenniszwaartepunten) in beeld te brengen. Op basis van de voorlopige uitkomsten zijn voor de eerste stap van ons onderzoek (februari 2021) de volgende bronnen geraadpleegd voor een (voorlopige) analyse:
- Fietscommunity (2016-2020): 82 projecten uit toenmalige ‘long list’ (november 2017) en 55 gedocumenteerde projecten uit de zogenaamde Matrix-kennisbank (november 2020);
- CROW-Fietsberaad (1984-2020): 605 beschikbare titels gelabeld als onderzoeksprojecten;
- Smart Cycling Future (december 2020): steekproef 30 publicaties (2016-2020);
- Overige titels uit diverse bronnen (december 2020), waaronder de kennisbank van de TU Delft (repository.tudelft.nl) met (vooralsnog) totaal 131 treffers (waarvan 16 Nederlandstalig en 115 Engelstalig).
De hierboven in kaart gebrachte onderzoeksprojecten zijn naar verwachting representatief voor het fietsonderzoek van de afgelopen vijf jaar. De selectie mag minimaal beschouwd worden als een representatieve steekproef op basis waarvan de voorlopige conclusies van de Fietscommunity kunnen worden gedeeld. De belangrijkste conclusie die vooralsnog getrokken kan worden is dat het onderzoek tot nu toe voornamelijk in het teken heeft gestaan van verkeerskundige en verkeerstechnische vraagstukken en dat toepassingen voornamelijk zijn gericht op de beleidspraktijk van verkeerskundigen binnen gemeentelijke en provinciale overheden (ook zonder dat relaties met andere beleidsvelden voldoende worden onderkend). Het onderzoeksproject Smart Cycling Futures vormt hierop een uitzondering. Mede daardoor is de ruimtelijke component van het fenomeen fietsen meer in het onderzoek van de afgelopen vijf jaar terug te vinden. Dat geldt ook voor onderzoek waarin aandacht wordt besteed aan stedenbouwkundige, economische, milieutechnische en sociale aspecten van het fietsen. Niettemin is dit soort onderzoek ondervertegenwoordigd ten opzichte van onderzoek waarin fietsen eerst en vooral wordt opgevat als louter vervoersmiddel en als onderdeel van het verkeer.
Opmerkelijk is de overweldigende aandacht voor veiligheid. Uit de onderzoeksoverzichten blijkt echter dat met name dit in beginsel grote onderwerp toch overwegend verkeerskundig blijkt ingestoken; veiligheid wordt dan beschouwd als fietsveiligheid. Andere grote onderwerpen zoals bikeonomics, duurzaamheid en gezondheid zijn meer dan vroeger vertegenwoordigd, maar nog steeds substantieel minder dan de klassieke onderwerpen die reeds sinds midden jaren tachtig van de vorige eeuw aandacht hebben gekregen.
Wordt vervolgd …
Contactgegevens Fietscommunity:
Rob van der Bijl
robvanderbijl@favas.net
Foto bij deze bijdrage:
Dan Dimmock
